Çaycuma’daki tarihi Yeni Cami’nin deposunda, Milli Mücadele yıllarında, Zonguldak, Bartın ve Havalisi Cepheleri Kumandanlığı yapan Yüzbaşı Cevat Rıfat’ın yaptırdığı okulun Osmanlıca kitabesi ortaya çıktı.
Milli Mücadele yıllarında karargâhı Çaycuma’da kurulu Bartın ve Havalisi Cepheleri Kumandanı olarak görev yapan Yüzbaşı Cevat Rıfat’ın, bu görevi sırasında yaptırdığı okulunun Osmanlıca kitabesi ortaya çıktı. Çaycuma tarihi açısından hazine niteliği taşıyan 1922 (1338) tarihli mermer kitabe, kendisi de kültür varlığı olarak koruma altında olan, tarihi Yeni Cami’nin deposunda bulundu.
KİTABEYİ EMEKLİ ÖĞRETİM ÜYESİ ŞAHİN KÖKTÜRK OKUDU
Bir çalışma için yapılan araştırma sırasında ortaya çıkan ve camiye ait olduğu düşünülen kitabe, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Emekli Öğretim Üyesi Şahin Köktürk tarafından okundu. Köktürk, kitabenin, camiye değil bir okula ait olduğunu belirterek gerçeğin ortaya çıkmasını sağladı.
OSMANLICASI ŞU ŞEKİLDE:
Kitabenin üzerinde, “Civanmerd-i besâletkâr, kumandan-ı sebatkâr Cevad Rif’at beği, tevfikına mazhar ide Mevla. / Görüp meyl-i te’âlî, hâhîş-i ‘irfân ahâlîde, idince azmini rehber bu mekteb oldı zîb-efzâ. / Cihân âteşlere tu’me olurken ol cevâd-haslet tedâvîhane, yol, mekteb; bu mülke eyledi ihdâ. / Ve sizler, ey Türklüğün timsal-i ‘azmi nesl-i müstakbel, Bu ‘ulvî ma’bede bânîsine ta’zîm idin îfâ. / Vatandaşlar! Size tebşir ider târîh ile Tal’at, Cevad Beğ eyledi inşa müzeyyen mekteb-i ra’nâ.1338” yazıyor.
DÜNYA ATEŞLERE AZIK OLURKEN, O CÖMERT, BU MEMLEKETE TEDAVİHANE, YOL, MEKTEP HEDİYE ETTİ
Şahin Köktürk’ün kitabenin günümüz Türkçesine çevirisi de şu şekilde: “Yararlıklı civanmert, sebatkâr kumandan Cevat Rıfat (Atilhan) Beyi Mevla tevfikine mazhar eylesin. / Ahâlide yükselme eğilimini ve irfan arzusunu görüp azmini (de) rehber edince, bu mükemmel okul inşa (edilmiş) oldu. / Dünya ateşlere azık olurken (yanarken) o cömert (Cevat Rıfat Beğ), bu memlekete tedavihane, yol, mektep hediye etti. / Ey Türklüğün azim timsali gelecekteki nesli! Sizler! Bu yüce mabede ve onu inşa ettirene saygınızı gösterin. / Vatandaşlar! Tal’at, size, Cevat Beğ’in bu seçkin ve süslü mektebi inşa eylediğini tarih (belirterek) müjdeler. 1922.”
ÇAYCUMA BELEDİYESİ KENDİLERİNE ZİMMETLE TESLİM EDİLMESİNİ İSTEDİ
Ereğli Müze Müdürlüğüne müracaat ederek kitabenin kültür varlığı olarak tescilini isteyen Çaycuma Belediyesi, kent tarihinin en özel parçalarından birini oluşturan eserin, uygun koşullarda sergilenmesi için kendilerine zimmetle teslim edilmesini de talep etti. Müze Müdürlüğünün başvurusu üzerine konuyu gündemine alan Karabük Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu, Kastamonu Vakıflar Bölge Müdürlüğüne bir yazı ile başvurarak görüş istedi. Kurul, gelecek görüşe göre kitabenin nerede korunacağına karar verecek.
KİTABE, BİR ECDAT YADİGÂRININ, TÜM DETAYLARIYLA HAFIZALARDA İHYA EDİLMESİ EDİLMESİNİ SAĞLAYACAK
Konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Çaycuma Belediye Başkanı Bülent Kantarcı, “Gerçekten altın madeni bulmuş gibi sevinçliyim. O okulu, çocukluğumdan ben de hayal meyal hatırlıyorum. Yıkılıp yerine yapılan ortaokulun ilk öğrencileri arasında ben de vardım. Bulunan kitabe, bize, bir ecdat yadigârının, tüm detaylarıyla hafızalarda ihya edilmesini sağlayacak. Gerçekten çok mutluyum.” dedi.
MİLLİ MÜCADELE YILLARINDA GEÇMİŞ ÇOK ÖZEL BİR HİKÂYEYİ, BAŞKAHRAMANI YÜZBAŞI CEVAT RIFAT NEZDİNDE YAŞATIP GELECEK KUŞAKLARA AKTARACAĞIZ
Yüzbaşı Cevat Rıfat Atilhan’ın Çaycuma için çok müstesna bir isim olduğunu da söyleyen Kantarcı, “Vakıflar Bölge Müdürlüğünün olumlu görüşünden sonra, ilçemizde, özel bir Cevat Rıfat Atilhan salonu yapacağız. Atilhan üzerine çalışmalarıyla bilinen Düzce Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sayın Celil Bozkurt’un birikimlerinden de yararlanarak oluşturacağımız bu salonda, ilçe tarihinin milli mücadele yıllarında geçmiş çok özel hikâyesini, başkahramanı Yüzbaşı Cevat Rıfat nezdinde yaşatıp gelecek kuşaklara aktaracağız. Öyle ümit ediyorum ki bu çalışma, Çaycuma Kent Konseyi’nin ‘Çaycuma’ya İstiklal madalyası verilmesi’ için yürüttüğü kampanyaya da önemli destek sunacak. Emeği geçen herkese çok teşekkür ediyorum.” dedi.
YÜZBAŞI CEVAT RIFAT ATİLHAN KİMDİR?
1892’de İstanbul'da dünyaya geldi. Kuleli Askeri Lisesine girdi. 1. Dünya Savaşı'nda Sina ve Filistin cephelerinde bulundu. Milli Mücadele yıllarında Zonguldak-Bartın ve Havalisi Cepheleri kumandanlığına tayin edildi. Karargâhı Çaycuma’da bulunan birlikle yörede dirlik düzenliği sağlayıp, eşkıyalığa son verdi. Zonguldak’ı işgal eden Fransızların Bartın-Ereğli hattından Ankara’ya yaptığı 15 Ekim 1920 ve 12 Ocak 1921 tarihli iki büyük sızma harekâtını, Sapça mevkiinde durdurmayı başardı. İkinci Düzce İsyanı’nın bastırılmasında aktif rol aldı. 1921’de Alemdar vapurunun Ereğli’ye kaçırılmasına önemli katkı sundu. Askeri faaliyetlerin dışında bölgenin ekonomik kalkınmasına da katkı sağlayan Yüzbaşı Cevat Rifat Bey, Çaycuma’da bir hastaneyle birlikte altı derslikli bir okulun yapılmasına liderlik etti. 4 Şubat 1967’de hayatını kaybetti.
